Người dân gặp nhiều áp lực trong việc tiếp cận nhà ở xã hội do thời gian tiếp nhận hồ sơ quá ngắn (chỉ hơn một tháng), trong khi các thủ tục xác nhận giấy tờ như thu nhập hay điều kiện nhà ở lại kéo dài nhiều ngày. Đặc biệt, người lao động tự do đang đối mặt với khó khăn lớn khi quy định mới giao công an cấp xã xác nhận thu nhập nhưng lại chưa có hướng dẫn chi tiết hay mẫu biểu cụ thể. Các chuyên gia pháp lý nhận định việc cơ quan công an xác nhận thu nhập cá nhân là thiếu tính khả thi do thiếu công cụ và thẩm quyền để kiểm chứng. Trước thực trạng này, cộng đồng cư dân kiến nghị kéo dài thời gian nộp hồ sơ, và luật sư đề xuất chuyển sang cơ chế người dân tự kê khai, tự cam kết về thu nhập để giảm gánh nặng hành chính và tăng tính minh bạch.
“`html
Áp lực thủ tục hành chính khi tiếp cận nhà ở xã hội
Ghi nhận từ thực tiễn cho thấy, các dự án nhà ở xã hội (NOXH) như Khu Thượng Thanh (Rice City Long Châu) hay dự án tại xã Đông Anh (do Tổng Công ty 319 – Bộ Quốc phòng làm chủ đầu tư) hiện chỉ duy trì thời gian tiếp nhận hồ sơ vỏn vẹn hơn một tháng.
Những trở ngại trong quy trình hoàn thiện hồ sơ mua nhà ở xã hội đang là mối lo ngại chung của người dân (Ảnh: Một dự án NOXH đang được triển khai tại Long Biên, Hà Nội).
Điều đáng nói là, việc hoàn thiện một bộ hồ sơ đầy đủ đòi hỏi người dân phải trải qua hàng loạt thủ tục hành chính tốn kém thời gian. Đơn cử, việc cấp giấy xác nhận thu nhập tại trung tâm hành chính công thường mất khoảng hai ngày làm việc, trong khi thủ tục xác nhận điều kiện về nhà ở có thể kéo dài tới mười ngày làm việc.
Rõ ràng, chỉ với hai loại giấy tờ cơ bản này đã chiếm gần trọn quỹ thời gian quý báu dành cho việc nộp hồ sơ. Điều này chưa kể đến những loại giấy tờ phức tạp khác cần chuẩn bị, hay những vướng mắc không lường trước có thể phát sinh, đẩy người dân vào cuộc chạy đua căng thẳng để kịp thời hạn.
Trước thực trạng này, cộng đồng cư dân đã gửi kiến nghị tới các cơ quan chức năng và chủ đầu tư, đề xuất kéo dài thời gian tiếp nhận hồ sơ mua/thuê mua nhà ở xã hội lên tối thiểu hai tháng. Mục tiêu là nhằm mang lại khoảng thời gian đủ để người dân có thể chuẩn bị hồ sơ một cách đầy đủ và chính xác nhất.
Song song đó, việc kéo dài thời gian tiếp nhận hồ sơ còn góp phần nâng cao tính minh bạch và công bằng trong quá trình xét duyệt, phân bổ quỹ nhà ở xã hội – vốn là một trụ cột quan trọng của chính sách an sinh xã hội mà Nhà nước đang theo đuổi.
Rào cản xác nhận thu nhập: Thách thức nan giải của lao động tự do
Thực trạng cho thấy, người dân tại Hà Nội đang đối mặt với vô vàn khó khăn trong việc hoàn thiện hồ sơ mua nhà ở xã hội, đặc biệt là tắc nghẽn nghiêm trọng ở khâu xác nhận điều kiện nhà ở và thu nhập. Tình hình này trở nên cấp bách hơn đối với nhóm lao động tự do, khi nhiều trường hợp đã mất hàng tháng trời mà vẫn chưa thể hoàn tất các thủ tục cần thiết.
Chia sẻ về trải nghiệm cá nhân, chị Nguyễn Thị Trang (xã Đông Anh, Hà Nội), một lao động tự do, cho hay chị đang trong quá trình nộp hồ sơ mua nhà ở xã hội nhưng gặp phải rào cản lớn ở khâu xác nhận thu nhập.
Theo quy định tại Nghị định số 261/2025/NĐ-CP của Chính phủ, có hiệu lực từ ngày 10/10/2025, đối tượng lao động không có hợp đồng sẽ được cơ quan công an cấp xã tại nơi thường trú, tạm trú hoặc nơi ở hiện tại thực hiện việc xác nhận thu nhập.
Chị Trang bày tỏ sự lo lắng: “Tuy nhiên, phía công an xã cho biết hiện tại vẫn chưa có mẫu xác nhận cụ thể cũng như hướng dẫn chi tiết về quy trình thực hiện. Trong khi đó, hồ sơ cần phải nộp đúng hạn, nếu trễ hẹn đồng nghĩa với việc chúng tôi sẽ bỏ lỡ cơ hội sở hữu nhà”.
Tình trạng này không phải là cá biệt, mà đang là khó khăn chung mà rất nhiều lao động tự do khác đang phải đối mặt.
Các yêu cầu xác nhận về tình trạng “chưa sở hữu nhà, chưa được hưởng chính sách hỗ trợ nhà ở” hay “thu nhập thấp” đang trở thành những rào cản nghiêm trọng, buộc người dân phải chật vật hoàn thiện hồ sơ trong nhiều tuần liền.
Trao đổi với phóng viên, một cán bộ công an phường tại Hà Nội xác nhận: “Hiện tại, chúng tôi mới chỉ nắm được thông tin sơ bộ về quy định mới nhưng chưa có bất kỳ hướng dẫn chi tiết nào. Vì vậy, chúng tôi chưa thể thực hiện việc ký xác nhận thu nhập cho người dân”.
Luật sư Hoàng Tuấn Vũ.
Luật sư Hoàng Tuấn Vũ, đại diện Công ty Luật Tuệ Anh thuộc Đoàn Luật sư TP. Hà Nội, nhận định rằng quy định tại Nghị định số 216/2025/NĐ-CP liên quan đến việc xác nhận thu nhập cho đối tượng lao động tự do khi mua hoặc thuê mua nhà ở xã hội vẫn còn tồn tại nhiều bất cập trong quá trình triển khai thực tiễn.
Theo phân tích của Luật sư Vũ, thu nhập của cá nhân thường có nguồn gốc đa dạng, khó thống kê và kiểm chứng, không phải lúc nào cũng được thể hiện rõ ràng qua các loại giấy tờ hành chính hay bảng lương cố định. Trong khi đó, các cơ quan cấp xã, phường, dù được giao trách nhiệm xác nhận thu nhập, lại thiếu thẩm quyền, công cụ cũng như hệ thống dữ liệu cần thiết để kiểm tra tính xác thực của mức thu nhập mà người dân kê khai.
Ông Vũ nhấn mạnh: “Làm thế nào để cơ quan công an có thể biết chính xác mức thu nhập của người dân để thực hiện xác nhận? Việc ký xác nhận chỉ dựa trên cảm tính không chỉ thiếu tính khách quan mà còn tạo gánh nặng hành chính không cần thiết, đồng thời đặt ra áp lực trách nhiệm nặng nề lên vai cán bộ ký xác nhận”.
Với những phân tích đó, Luật sư Hoàng Tuấn Vũ kiến nghị các cơ quan quản lý cần khẩn trương sửa đổi quy định, chuyển sang mô hình người dân tự kê khai và tự cam kết về mức thu nhập của mình theo một mẫu thống nhất. Đồng thời, người kê khai phải hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính trung thực của mọi thông tin đã cung cấp. Khi cơ chế tự cam kết được thiết lập, trong trường hợp phát hiện hành vi gian dối, các cơ quan chức năng hoàn toàn có đủ cơ sở pháp lý để xử lý theo quy định của pháp luật.
“`
