Hà Nội đã thành lập Ban Chỉ đạo và Tổ giúp việc để khẩn trương triển khai hai quy hoạch lớn: Quy hoạch Thủ đô Hà Nội đến năm 2050 và Quy hoạch chung Thủ đô đến năm 2065. Mục tiêu chính là xây dựng tầm nhìn chiến lược trăm năm, nhằm khai thác tối đa không gian và nguồn lực, đồng thời loại bỏ tình trạng quy hoạch manh mún, chồng chéo. Quá trình này đòi hỏi sự khẩn trương nhưng không nóng vội, phải đồng bộ trên ba không gian (mặt đất, lòng đất, ven sông) và kế thừa các quy hoạch cũ có giá trị. Các chuyên gia nhận định đây là động thái quyết đoán, tạo nền tảng pháp lý vững chắc để chấn chỉnh toàn diện công tác quy hoạch và thúc đẩy sự phát triển bền vững của Thủ đô. Quy hoạch cũng cần xác định rõ danh mục dự án, nguồn vốn đầu tư và tích hợp các giải pháp mới cho các vấn đề đô thị cấp bách.
Các chuyên gia nhận định, một quy hoạch với tầm nhìn chiến lược hàng trăm năm sẽ là kim chỉ nam giúp Hà Nội định hình rõ nét không gian phát triển, từ đó loại bỏ triệt để tình trạng quy hoạch manh mún, chồng chéo đã tồn tại.
Khẩn trương nhưng không nóng vội
Thành ủy Hà Nội vừa tổ chức Hội nghị công bố quyết định thành lập Ban Chỉ đạo và Tổ giúp việc chịu trách nhiệm triển khai, thực hiện Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065.
Quy hoạch tầm nhìn chiến lược trăm năm sẽ định hình rõ ràng không gian phát triển của Hà Nội.
Phát biểu tại hội nghị, Bí thư Thành ủy Hà Nội Nguyễn Duy Ngọc nhấn mạnh rằng mục tiêu cốt lõi của việc xây dựng quy hoạch phải hướng tới tầm nhìn trăm năm, nhằm khai thác tối đa các không gian và nguồn lực phát triển của Thủ đô, đồng thời giải quyết dứt điểm các vướng mắc về quy hoạch hiện hành.
Quá trình hoàn thiện hai quy hoạch này, song hành với việc rà soát và điều chỉnh các quy định pháp luật liên quan – từ khai thác không gian ngầm, phát triển cấu trúc tầng cao – tầng thấp, cho đến các vấn đề liên kết vùng – đòi hỏi sự khẩn trương nhưng không được nóng vội.
Theo ông Nguyễn Hồng Tiến, nguyên Cục trưởng Cục Hạ tầng kỹ thuật (Bộ Xây dựng), những bất cập trong hạ tầng đô thị và hệ thống thoát nước sau các trận mưa gây ngập úng gần đây đã minh chứng cho yêu cầu cấp bách phải xây dựng một hệ thống quy hoạch thống nhất, minh bạch và đủ tầm vóc để dẫn dắt sự phát triển đô thị Hà Nội trong nhiều thập kỷ tới.
“Việc Thành ủy Hà Nội thành lập hai Ban chỉ đạo là một động thái cần thiết và quyết đoán, thể hiện ý chí chấn chỉnh toàn diện công tác quy hoạch của Thủ đô”, ông Tiến khẳng định.
TS Lưu Đức Hải, Viện trưởng Viện Nghiên cứu đô thị và Phát triển hạ tầng, đánh giá cao việc thành lập các Ban chỉ đạo, coi đây là một chủ trương đúng đắn. Ông lý giải rằng Hà Nội đang phải đồng thời triển khai hai hệ thống quy hoạch có giá trị pháp lý và tác động trực tiếp đến việc xây dựng Thủ đô trong nhiều thập kỷ tới, bao gồm: Quy hoạch Thủ đô Hà Nội theo Luật Quy hoạch, tầm nhìn 2050; và Điều chỉnh Quy hoạch chung Hà Nội theo Luật Quy hoạch đô thị, tầm nhìn 2065.
Quy hoạch cần đảm bảo tính kế thừa
Ông Hải phân tích, với vị thế là Thủ đô của cả nước, mọi quyết sách về quy hoạch tại Hà Nội đều phức tạp hơn so với các địa phương khác.
Nếu thiếu một bộ phận điều phối đủ mạnh để đảm bảo sự đồng bộ từ cấp cao đến cơ sở, quy hoạch rất dễ rơi vào tình trạng manh mún, chồng chéo và kéo dài, lặp lại những sai sót từng xảy ra trước đây.
Mọi quy hoạch cần tuân thủ nghiêm ngặt quy trình pháp luật.
Đặc biệt, Hà Nội đang tiến hành đợt điều chỉnh quy hoạch toàn diện nhất từ trước đến nay, bao trùm ba không gian cốt lõi: Mặt đất – lòng đất – ven sông.
Theo đó, các quy hoạch chuyên ngành về cao độ nền, thoát nước, không gian ngầm, quản lý chất thải rắn… đều phải được lập mới hoặc cập nhật để đảm bảo sự đồng bộ và phù hợp với quy hoạch chung.
Đây là những lĩnh vực mà Hà Nội chưa từng có quy hoạch tổng thể bài bản, nhưng lại có tác động trực tiếp đến an toàn đô thị, khả năng chống ngập và sự ổn định của hạ tầng.
Ông Hải nhấn mạnh, quá trình triển khai không thể “đốt cháy giai đoạn”. Quy hoạch phải tuân thủ đầy đủ quy trình pháp luật, tương tự như quy trình làm luật, vì đây là nền tảng pháp lý vững chắc để Hà Nội thực hiện hàng loạt dự án trọng điểm.
Một nguyên tắc tối quan trọng là không được loại bỏ các quy hoạch cũ một cách tùy tiện. Những quy hoạch đã có hiệu lực, đặc biệt là các quy hoạch liên quan đến hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội như cấp nước, thoát nước, nghĩa trang, cây xanh… cần được kế thừa và xem xét làm nền tảng phát triển.
Việc rà soát và điều chỉnh hệ thống pháp luật liên quan đến quy hoạch Thủ đô cần đảm bảo dựa trên cơ sở đã có, từ đó hiệu chỉnh, bổ sung những nội dung không còn phù hợp. Đối với các vấn đề phức tạp hoặc vượt quá thẩm quyền, cần trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định.
“Hoàn thiện quy hoạch không chỉ là nhiệm vụ của riêng địa phương mà còn mang tầm vóc nhiệm vụ quốc gia. Trong quá trình triển khai, cần xác định rõ các điểm nghẽn và dựa trên quy hoạch mới để tạo nền tảng xử lý một cách căn cơ, đồng bộ.
Tầm nhìn trăm năm sẽ giúp Hà Nội định hình các cấu phần nền tảng cần hướng tới, tuy nhiên việc triển khai vẫn phải tuân thủ lộ trình theo từng giai đoạn 5 năm, 10 năm, phù hợp với tình hình thực tiễn của đất nước”, ông Hải kết luận.
Xác định danh mục dự án và nguồn vốn đầu tư
Theo ông Nguyễn Hồng Tiến, việc thành lập các Ban chỉ đạo có ý nghĩa chiến lược trong bối cảnh Quyết định điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô vừa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt vào cuối tháng 12/2024.
Theo quy định hiện hành, Hà Nội là thành phố trực thuộc Trung ương, do đó, khi điều chỉnh quy hoạch chung, thành phố phải lập thêm các quy hoạch chuyên ngành hạ tầng kỹ thuật. Điều quan trọng là các quy hoạch hạ tầng kỹ thuật này phải đồng bộ về thời gian triển khai với quy hoạch chung.
“Nếu để chậm trễ như giai đoạn trước, đơn cử như Quy hoạch 1259 được phê duyệt năm 2011 nhưng đến giai đoạn 2013 – 2014 nhiều quy hoạch hạ tầng mới được thông qua, đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ đầu tư.”, ông Tiến dẫn chứng.
“Lần này, Hà Nội đã thể hiện sự quyết liệt cao độ. Điều này tạo cơ sở pháp lý vững chắc để triển khai các dự án đầu tư, huy động đa dạng các nguồn vốn từ ODA, PPP đến vốn ngân sách”, ông Tiến phân tích thêm.
Ông Tiến đề xuất, Hà Nội cần nhanh chóng lập kế hoạch thực hiện các dự án, trong đó phải xác định rõ ràng danh mục từng dự án hạ tầng, nguồn vốn và phương thức đầu tư, đồng thời phân cấp, phân quyền cụ thể để đảm bảo triển khai hiệu quả tối ưu.
“Được biết, Sở Quy hoạch Kiến trúc hiện đang khẩn trương hoàn thiện hướng dẫn tích hợp quy hoạch phân khu và quy hoạch cấp xã nhằm đảm bảo tất cả đều phù hợp với quy hoạch chung mới. Đây là một yêu cầu then chốt để tránh lặp lại tình trạng “vênh” quy hoạch đã từng xảy ra trước đây”, ông Tiến cho biết.
Nghiên cứu và giải quyết các vấn đề mới phát sinh
Phát biểu tại Hội nghị công bố quyết định thành lập hai Ban chỉ đạo, Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Hà Nội Dương Đức Tuấn cho biết, bên cạnh những vấn đề tồn tại, còn nhiều nhiệm vụ và yêu cầu mới cần được nghiên cứu, xác lập trong quá trình điều chỉnh quy hoạch.
Đặc biệt, sự thiếu thống nhất trong các giải pháp và ý tưởng phát triển mới của Thủ đô vẫn là một thách thức, nhất là việc xây dựng giải pháp chung để giải quyết các vấn đề cấp bách như tắc nghẽn giao thông, ngập lụt đô thị, ô nhiễm môi trường, thiếu không gian xanh công cộng và phân bố dân cư không hợp lý.
Nghị quyết Đại hội Đảng bộ TP Hà Nội lần thứ XVIII, nhiệm kỳ 2025 – 2030, đã định hình các đột phá phát triển quan trọng, bao gồm hoàn thiện mô hình đô thị đa cực, đa trung tâm và áp dụng tư duy “hạ tầng dẫn dắt quy hoạch” thay vì “quy hoạch để xây dựng”.
Với những định hướng chiến lược này, một số vấn đề mới phát sinh trong giai đoạn gần đây đòi hỏi sự nghiên cứu và điều chỉnh cần thiết trong quy hoạch chung Thủ đô.
