Ho Chi Minh City và khu vực lân cận đang khẩn trương triển khai các quy hoạch chiến lược nhằm định hình mô hình phát triển hài hòa, kết nối và bền vững. TP.HCM đang tái cấu trúc không gian đô thị theo định hướng "đa cực – đa trung tâm" và phát triển các đô thị vệ tinh để giảm áp lực cho vùng lõi, đồng thời tối ưu hóa tiềm năng khu vực. Các định hướng trọng tâm bao gồm tăng cường kết nối liên vùng với Đông Nam Bộ và Tây Nam Bộ thông qua hệ thống hạ tầng giao thông hiện đại, cùng việc hình thành các hành lang tăng trưởng chiến lược như hành lang ven biển phía Nam. Sự phối hợp đồng bộ với các tỉnh lân cận như Bình Dương (thủ phủ công nghiệp) và Bà Rịa – Vũng Tàu (thủ phủ kinh tế biển) là yếu tố tiên quyết để kiến tạo cấu trúc vùng hài hòa. Mục tiêu cuối cùng là mở rộng không gian phát triển, tái phân bổ nguồn lực và củng cố vị thế TP.HCM là trung tâm kinh tế hàng đầu, hạt nhân phát triển cho toàn vùng Đông Nam Bộ.
Dưới ánh sáng của các quyết sách quy hoạch chiến lược, bao gồm Quy hoạch tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu (Quyết định 1629/QĐ-TTg), Quy hoạch tỉnh Bình Dương (Quyết định 790/QĐ-TTg), cùng với Đồ án điều chỉnh Quy hoạch chung TP.HCM đến năm 2040, tầm nhìn 2060 (Quyết định 1125/QĐ-TTg), toàn bộ khu vực đang định hình một mô hình phát triển hài hòa, kết nối chặt chẽ và vững bền. Trong bức tranh tổng thể đó, TP.HCM đứng trước yêu cầu cấp thiết về tái cấu trúc không gian đô thị theo định hướng “đa cực – đa trung tâm”, nhằm kiến tạo các đô thị vệ tinh, khai thác tối đa tiềm năng khu vực, đồng thời giảm áp lực cho vùng lõi trung tâm.
Ông Võ Hoàng Ngân, Giám đốc Sở Quy hoạch – Kiến trúc TP.HCM.
Phóng viên Báo Xây dựng đã có cuộc phỏng vấn sâu sắc với ông Võ Hoàng Ngân, Giám đốc Sở Quy hoạch – Kiến trúc TP.HCM, nhằm làm rõ các định hướng phát triển chiến lược, tầm nhìn về kết nối liên vùng và vai trò then chốt của các hành lang tăng trưởng trong kỷ nguyên phát triển sắp tới.
– Sau tiến trình sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh và trong bối cảnh các quy hoạch tỉnh lân cận đã được chính thức phê duyệt, TP.HCM đang khẩn trương điều chỉnh Quy hoạch thời kỳ 2021 – 2030, với tầm nhìn đến năm 2050. Xin ông vui lòng chia sẻ những định hướng trọng tâm của quá trình hoạch định chiến lược này?
Sở Quy hoạch – Kiến trúc hiện đang triển khai công tác điều chỉnh Quy hoạch Thành phố giai đoạn 2021-2030, với tầm nhìn đến năm 2050, tuân thủ Nghị quyết 66.2/2025/NQ-CP ngày 28/8/2025 của Thủ tướng Chính phủ. Tiến trình này hướng tới việc định hình các định hướng phát triển then chốt, tái cấu trúc không gian đô thị, đồng thời phân bổ tối ưu các nguồn lực cho các mục tiêu chiến lược về kinh tế – xã hội, quốc phòng – an ninh, phát triển hạ tầng và bảo vệ môi trường. Đây sẽ là nền tảng vững chắc để xây dựng Quy hoạch chung Thành phố trong giai đoạn tiếp theo, thích ứng với bối cảnh mới của một siêu đô thị sau quá trình sắp xếp hành chính.
Đồng thời, Sở cũng đang gấp rút nghiên cứu quy hoạch chung Thành phố theo chỉ đạo của UBND Thành phố, tập trung vào việc định vị các khu vực phát triển đô thị mới, hình thành các đô thị vệ tinh nhằm phân tán áp lực cho vùng lõi trung tâm. Các nghiên cứu này cũng sẽ định hướng phát triển hạ tầng, tăng cường liên kết vùng và đảm bảo khả năng kết nối nội tại một cách hiệu quả. Gần đây, Sở Quy hoạch – Kiến trúc đã chủ trì các buổi Tọa đàm chuyên đề về “Tầm nhìn, dự báo và cấu trúc phát triển không gian, định hướng quy hoạch giao thông, hạ tầng kỹ thuật TP.HCM mới” nhằm thu thập ý kiến chuyên gia. Các tổng hợp sơ bộ sẽ được trình lên UBND Thành phố để làm cơ sở nghiên cứu và tích hợp vào Nhiệm vụ Quy hoạch chung TP.HCM.
– Trước bối cảnh các quyết định quy hoạch cấp tỉnh và vùng, điển hình là Quyết định 1629/QĐ-TTg về Quy hoạch Bà Rịa – Vũng Tàu và Quyết định 790/QĐ-TTg về Quy hoạch Bình Dương, TP.HCM đã và đang xác định những trọng tâm nào trong chiến lược phối hợp liên kết vùng nhằm kiến tạo động lực phát triển tổng thể và bền vững cho toàn khu vực?
TP.HCM nhất quán quan điểm rằng, để đạt được sự phát triển bền vững và hiệu quả tối ưu, việc phối hợp đồng bộ với các tỉnh lân cận đã có quy hoạch được phê duyệt là yếu tố tiên quyết. Sự đồng bộ này sẽ định hình một cấu trúc vùng hài hòa, nơi mỗi địa phương đóng vai trò đặc thù nhưng gắn kết chặt chẽ, cùng nhau khai thác tối đa lợi thế về cảng biển, logistics, hạ tầng giao thông, nông nghiệp, công nghiệp và du lịch. Qua đó, các cực tăng trưởng mới sẽ không còn là độc quyền của riêng TP.HCM mà là kết quả của sức mạnh liên kết vùng, góp phần phân bổ lại chức năng đô thị, công nghiệp, dịch vụ, giảm tải cho khu vực trung tâm, đồng thời kích hoạt toàn bộ tiềm năng của khu vực.
Sự gắn kết chiến lược giữa TP.HCM và các tỉnh lân cận sẽ mở rộng không gian phát triển liên vùng, đặc biệt là trong các lĩnh vực cảng biển, logistics và du lịch biển – những yếu tố trọng yếu mà một siêu đô thị như TP.HCM đang khao khát bổ sung để hoàn thiện bức tranh phát triển toàn diện.
Cầu Sài Gòn và tuyến Metro Bến Thành – Suối Tiên, biểu tượng của sự hiện đại hóa hạ tầng giao thông, đóng vai trò then chốt trong việc kết nối TP.HCM với khu vực phía Đông, mở rộng không gian phát triển đô thị.
Theo định hướng dự kiến, TP.HCM sẽ được phân vùng phát triển theo mô hình chiến lược “1 không gian – 3 vùng – 1 đặc khu”. Cụ thể, khu vực lõi TP.HCM lịch sử sẽ được định vị là “thủ phủ tài chính và công nghệ cao”, trọng tâm phát triển thành trung tâm đa chức năng gồm: tài chính quốc tế, thương mại sầm uất, văn hóa – thể thao – du lịch tầm cỡ, giáo dục – y tế chất lượng vượt trội, cùng với công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Khu vực Bình Dương được quy hoạch trở thành “thủ phủ công nghiệp”, một trung tâm sản xuất công nghiệp ứng dụng công nghệ cao hàng đầu;
Khu vực Bà Rịa – Vũng Tàu sẽ là “thủ phủ kinh tế biển”, giữ vị thế cửa ngõ cảng biển quốc tế chiến lược, đồng thời đẩy mạnh phát triển các dịch vụ biển cao cấp (vui chơi giải trí, logistics), năng lượng gió ngoài khơi và hình thành khu mậu dịch tự do;
Đặc khu Côn Đảo sẽ được kiến tạo thành trung tâm du lịch nghỉ dưỡng, tâm linh và sinh thái đẳng cấp.
– Ông có thể vui lòng chia sẻ những định hướng chiến lược cốt lõi nhất đang được tập trung nghiên cứu trong quá trình xây dựng quy hoạch chung Thành phố ở thời điểm hiện tại?
Các định hướng chiến lược trọng yếu đang được nghiên cứu chuyên sâu trong giai đoạn sắp tới bao gồm:
Thứ nhất, tối ưu hóa khả năng kết nối với vùng Đông Nam Bộ.
Một hành lang tăng trưởng chiến lược đang được định hình, với xương sống là hệ thống đường vành đai hiện đại (Vành đai 3, Vành đai 4) và các tuyến cao tốc huyết mạch (TP.HCM – Long Thành – Dầu Giây, Bến Lức – Long Thành, Biên Hòa – Vũng Tàu), bổ trợ bởi các tuyến đường sắt tốc độ cao như Thủ Thiêm – Cảng hàng không Long Thành. Mạng lưới giao thông liên hoàn này sẽ thiết lập kết nối thông suốt đến cảng hàng không Tân Sơn Nhất và Long Thành, tạo ra một trục động lực phát triển mạnh mẽ và bền vững cho toàn vùng.
Thứ hai, củng cố và mở rộng kết nối với vùng Tây Nam Bộ.
Với tiềm năng nổi trội về thủy sản, du lịch sinh thái và nông nghiệp công nghệ cao, Thành phố đang nghiên cứu sâu rộng việc khai thác các tuyến kết nối mới, song song với việc nâng cấp các liên kết hiện hữu với hệ thống quốc gia, điển hình là tuyến đường sắt TP.HCM – Cần Thơ và các tuyến đường sắt tốc độ cao. Điều này không chỉ mở rộng đáng kể không gian phát triển cho khu vực phía Tây và Nam Thành phố mà còn tạo ra những cú hích mạnh mẽ, đặc biệt tại Bình Chánh và Cần Giờ.
Thứ ba, hình thành các trục phát triển chiến lược mới.
Hành lang ven biển phía Nam, trải dài từ Tây sang Đông, là sự kết hợp đồng bộ giữa Vành đai 3 và Vành đai 4, được kỳ vọng trở thành động lực kinh tế – công nghiệp – đô thị – dịch vụ mạnh mẽ dọc theo trục này. Hành lang này sẽ phát huy tối đa lợi thế chiến lược từ các tuyến giao thông huyết mạch quốc gia, đặc biệt là hành lang kinh tế Mộc Bài – TP.HCM – Cái Mép – Thị Vải – Gành Rái, đồng thời tạo sự gắn kết chặt chẽ với hành lang kinh tế xuyên Á.
Các định hướng chiến lược này không chỉ nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển nội đô mà còn hướng tới việc khai thác tối đa lợi thế về vùng, biển, logistics, hệ thống cảng biển và sân bay, qua đó kiến tạo các cực tăng trưởng mới, góp phần giảm tải áp lực cho khu vực trung tâm.
– Hành lang ven biển phía Nam đang được định danh là một trục tăng trưởng chiến lược mới. Ông có thể cung cấp phân tích sâu sắc hơn về vai trò then chốt của trục này đối với sự phát triển của TP.HCM và các vùng lân cận?
Hành lang ven biển phía Nam, được xác định trong quy hoạch chung, sẽ trở thành động lực then chốt thúc đẩy phát triển kinh tế biển, logistics hiện đại, du lịch sinh thái, năng lượng tái tạo và các đô thị ven biển bền vững. Nhờ sự liên kết chặt chẽ giữa các cảng biển, hệ thống cảng nước sâu quốc gia và các tuyến giao thông huyết mạch, hành lang này sẽ khai thác triệt để lợi thế về biển và cảng của khu vực, đặc biệt là vùng biển từng thuộc Bà Rịa – Vũng Tàu cũ.
Việc tập trung phát triển các đô thị ven biển, khu công nghiệp chuyên biệt, khu dịch vụ logistics hiện đại, cùng với các cảng biển kết hợp du lịch và đô thị sinh thái, sẽ góp phần mở rộng không gian đô thị của TP.HCM về phía biển. Đồng thời, điều này sẽ kiến tạo một chuỗi đô thị – công nghiệp – cảng – logistics liên vùng mạnh mẽ, nâng cao năng lực thu hút đầu tư, tái phân bổ dân cư và hoạt động kinh tế, từ đó giảm thiểu áp lực phát triển tại khu vực nội đô.
Quang cảnh phía Tây TP.HCM nhìn từ Tòa nhà Landmark.
– Mô hình “đa cực – đa trung tâm” và phát triển các đô thị vệ tinh đã được nhiều chuyên gia đề xuất như một giải pháp đột phá. Xin ông cho biết, các đô thị vệ tinh được định vị và nhìn nhận ra sao trong bản quy hoạch chung này?
Mô hình đa trung tâm – đa cực cùng với việc phát triển các đô thị vệ tinh được coi là giải pháp chiến lược nhằm giảm thiểu áp lực lên khu vực lõi trung tâm. Các đô thị vệ tinh này sẽ được giao phó các chức năng đa dạng về đô thị, dân cư, dịch vụ, công nghiệp và logistics, từ đó góp phần phân bổ đồng đều không gian và chức năng đô thị. Thông qua việc định vị các cực tăng trưởng mới, gắn kết với các hành lang phát triển, các phân vùng đô thị và liên kết vùng, các đô thị vệ tinh sẽ thúc đẩy TP.HCM phát triển một cách cân bằng, bền vững, tránh tình trạng tập trung quá mức vào một trung tâm duy nhất, đồng thời tối ưu hóa lợi thế của các vùng lân cận.
Định hướng này hoàn toàn tương thích với Quyết định 1125/QĐ-TTg, trong đó TP.HCM được định vị phát triển theo mô hình đô thị đa trung tâm, với nhiều phân vùng chức năng chuyên biệt, nhằm mục tiêu phân bổ dân cư, dịch vụ, nhà ở và hạ tầng một cách hợp lý và đồng đều trên toàn lãnh thổ.
– Nhìn nhận một cách tổng thể, ông đánh giá tầm quan trọng của chiến lược “tăng cường kết nối” như thế nào trong việc kiến tạo các động lực phát triển mới cho TP.HCM và toàn vùng Đông Nam Bộ trong giai đoạn sắp tới?
Việc tăng cường kết nối trên các phương diện giao thông, kinh tế, hạ tầng và không gian được xem là yếu tố cốt lõi để TP.HCM và vùng Đông Nam Bộ kiến tạo những động lực phát triển đột phá. Các hành lang tăng trưởng chiến lược, các trục kết nối liên vùng, hệ thống cảng biển, sân bay, các đô thị vệ tinh và sự gắn kết chặt chẽ giữa các tỉnh sẽ cùng nhau hình thành một mạng lưới phát triển liên tục, thống nhất và đạt hiệu quả cao hơn.
Thông qua đó, không gian phát triển sẽ được mở rộng đáng kể, không còn giới hạn trong khu vực nội đô mà lan tỏa mạnh mẽ ra các vùng phía Tây, Nam, Đông và các khu vực ven biển. Dân cư, hoạt động công nghiệp và dịch vụ sẽ được tái phân bổ một cách hợp lý; hạ tầng được đồng bộ hóa; và đô thị sẽ phát triển theo cấu trúc đa cực – đa trung tâm hiện đại.
Khi các trục kết nối liên vùng được hoàn chỉnh và các quy hoạch tỉnh lân cận được triển khai đồng bộ, TP.HCM sẽ có những điều kiện lý tưởng để tiếp tục củng cố vị thế là trung tâm kinh tế hàng đầu cả nước, đồng thời giữ vai trò hạt nhân phát triển cho toàn vùng Đông Nam Bộ. Điều này sẽ giúp Thành phố thích ứng hiệu quả với quy mô của một siêu đô thị và đáp ứng các yêu cầu phát triển bền vững trong tầm nhìn chiến lược 2050–2060.
Xin trân trọng cảm ơn ông về những chia sẻ quý báu!
