Quyết định số 63 của UBND Đà Nẵng và các quy định hiện hành đã nâng cao vai trò trọng yếu của UBND cấp xã, phường trong quản lý chất lượng công trình xây dựng. Lần đầu tiên, tuyến cơ sở được trao thẩm quyền không chỉ giám sát mà còn xử lý vi phạm, chủ trì giải quyết sự cố công trình cấp II, III và kiểm tra nghiệm thu. Việc phân cấp này mang tính chiến lược, giúp phát hiện và ứng phó nhanh chóng các sự cố tại hiện trường do tiếp xúc trực tiếp với người dân và nhà thầu, chuyển đổi mô hình quản lý sang "giám sát tại nguồn, chịu trách nhiệm tại chỗ". Tuy nhiên, hiệu quả của chính sách phụ thuộc trực tiếp vào năng lực chuyên môn và công tác đào tạo cán bộ phường, xã để tránh tình trạng "có quyền mà không dám thực thi".
Theo ông Lê Tùng Lâm, Trưởng Ban Đô thị, HĐND thành phố Đà Nẵng, các nghị định, quy định hiện hành cùng Quyết định số 63 của Chủ tịch UBND thành phố Đà Nẵng về phân cấp quản lý nhà nước chất lượng công trình xây dựng đã nâng tầm và khẳng định vai trò trọng yếu của UBND cấp xã, phường.
Các cấp phường, xã nay sẽ được trao thực quyền trong việc giám sát toàn diện quá trình triển khai các dự án xây dựng tại địa phương, chủ động xử lý các vi phạm hoặc đề xuất biện pháp khắc phục kịp thời liên quan đến chất lượng công trình, an toàn thi công và bảo trì.
Đây là lần đầu tiên một văn bản phân cấp về quản lý chất lượng công trình trao cho tuyến cơ sở không chỉ quyền giám sát mà còn cả thẩm quyền xử lý. Cụ thể, UBND cấp xã, phường sẽ thường xuyên theo dõi các hoạt động xây dựng, chủ động phát hiện vi phạm, ban hành lệnh chấm dứt hoặc đề xuất phương án xử lý.
Trong trường hợp xảy ra sự cố đối với công trình cấp II hoặc cấp III, UBND phường, xã sẽ không còn chuyển giao trách nhiệm mà phải trực tiếp chủ trì công tác giải quyết. Việc kiểm tra nghiệm thu các công trình do chính cấp xã thẩm định cũng nằm trong phạm vi trách nhiệm của họ.
Việc nâng cao vai trò của phường, xã trong hệ thống kiểm soát chất lượng công trình là một quyết sách mang tầm chiến lược. Các sự cố xây dựng, đặc biệt là đối với nhà ở dân sinh và các công trình quy mô nhỏ, hiếm khi được phát hiện ở cấp sở mà thường bộc lộ rõ rệt tại hiện trường như lún sàn, nứt tường, hạ tầng kết nối không đạt chuẩn hay thay đổi vật liệu thi công. Do tiếp xúc trực tiếp với người dân và nhà thầu, tuyến cơ sở có khả năng nhận diện và ứng phó rủi ro nhanh chóng và hiệu quả hơn nhiều.
Ông Lê Tùng Lâm nhấn mạnh, hiệu quả của công tác phân cấp này phụ thuộc trực tiếp vào yếu tố năng lực. Các cấp phường, xã cần được trang bị đầy đủ kiến thức chuyên môn về nghiệm thu, khả năng nhận diện rủi ro, công tác bảo trì và quy trình xử lý sự cố.
Thiếu đi công tác đào tạo và nâng cao năng lực, việc phân cấp có thể dẫn đến tình trạng “có quyền mà không dám thực thi”. Tuy nhiên, nếu được triển khai một cách nghiêm túc và đồng bộ, mô hình quản lý của thành phố sẽ chuyển mình từ “xin phép, chờ phê duyệt” sang “giám sát tại nguồn, chịu trách nhiệm tại chỗ”. Đây chính là nền tảng vững chắc cho một đô thị hiện đại, nơi trách nhiệm gắn liền với năng lực, và năng lực luôn song hành cùng thực tiễn.
Với cơ chế phân cấp rõ ràng, các tuyến cơ sở xã, phường sẽ đóng vai trò kép: vừa giám sát, vừa trực tiếp giải quyết các vấn đề phát sinh trong phạm vi quản lý của mình.
Theo Quyết định số 63 của Chủ tịch UBND thành phố Đà Nẵng, UBND cấp xã, phường được giao trách nhiệm quản lý nhà nước đối với các nội dung thuộc phạm vi điều chỉnh của Nghị định Chính phủ trên địa bàn, phù hợp với cơ chế phân cấp đã ban hành.
Chỉ đạo và kiểm tra các đơn vị trực thuộc có chức năng quản lý xây dựng trong việc tổ chức thực hiện công tác kiểm tra nghiệm thu công trình xây dựng theo đúng phân cấp quy định.
Thực hiện việc theo dõi thường xuyên quá trình triển khai các dự án xây dựng tại địa phương, kịp thời xử lý theo thẩm quyền hoặc đề xuất biện pháp xử lý đối với các vi phạm liên quan đến quản lý chất lượng, an toàn thi công và bảo trì công trình. Đồng thời, chủ trì công tác giải quyết sự cố công trình xây dựng cấp II, III theo các Nghị định hiện hành.
* Nghị định số 144/2025/NĐ-CP ngày 12/6/2025 của Chính phủ, ban hành quy định về phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Xây dựng. Nghị định này xác lập các nguyên tắc phân cấp, phân quyền như sau:
a/ Đảm bảo tính phù hợp với các quy định của Hiến pháp, cùng với các nguyên tắc và quy định về phân quyền, phân cấp đã được nêu trong Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương;
b) Đảm bảo phân cấp triệt để các nhiệm vụ giữa các cơ quan nhà nước ở Trung ương và chính quyền địa phương, đồng thời duy trì thẩm quyền quản lý thống nhất của Chính phủ, quyền điều hành của người đứng đầu Chính phủ đối với lĩnh vực quản lý nhà nước về xây dựng, giao thông, nhằm phát huy tính chủ động, sáng tạo và tinh thần tự chịu trách nhiệm của chính quyền địa phương trong thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước ở các lĩnh vực này;
c) Đảm bảo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, cơ quan ngang bộ tập trung vào các nhiệm vụ quản lý nhà nước ở tầm vĩ mô; chú trọng xây dựng thể chế, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch một cách đồng bộ, thống nhất, giữ vững vai trò kiến tạo và tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát;
d) Đẩy mạnh phân quyền, phân cấp, đồng thời xác định rõ ràng thẩm quyền của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân và Chủ tịch Ủy ban nhân dân; phân định cụ thể thẩm quyền chung của Ủy ban nhân dân và thẩm quyền riêng của Chủ tịch Ủy ban nhân dân; đảm bảo sự phù hợp với nhiệm vụ, quyền hạn và năng lực thực tế của từng cơ quan, cá nhân có thẩm quyền trong việc thực hiện các nhiệm vụ được phân định;
đ) Thực hiện phân quyền, phân cấp giữa các ngành, lĩnh vực có liên quan một cách đồng bộ, tổng thể, liên thông, nhằm loại bỏ tình trạng bỏ sót, chồng lấn hay giao thoa nhiệm vụ; đảm bảo cơ sở pháp lý vững chắc cho hoạt động bình thường, liên tục và thông suốt của các cơ quan; tránh mọi gián đoạn công việc, chồng chéo, trùng lặp hay bỏ sót chức năng, nhiệm vụ, lĩnh vực, địa bàn;
e) Bảo đảm quyền con người, quyền công dân; đảm bảo tính công khai, minh bạch, tạo điều kiện tối ưu cho cá nhân, tổ chức trong việc tiếp cận thông tin, thực hiện các quyền, nghĩa vụ và các thủ tục theo quy định của pháp luật; không gây ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động bình thường của xã hội, người dân và doanh nghiệp;
g) Bảo đảm không gây trở ngại cho việc thực hiện các điều ước quốc tế, thỏa thuận quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên;
h) Các nguồn lực để thực hiện nhiệm vụ được phân quyền, phân cấp sẽ được ngân sách nhà nước đảm bảo theo đúng quy định.
